Rozwód czy separacja

Obowiązek orzekania

W sprawie o rozwód zawsze (chyba, że oboje małżonkowie tego nie chcą) sąd orzeka kto jest winny rozkładowi pożycia. Tak samo jest w sprawie o separację za wyjątkiem separacji orzekanej w trybie nieprocesowym na zgodny wniosek stron. Sąd może orzec, że winę ponosi jeden z małżonków, oboje małżonkowie lub też żaden z małżonków.

Pojęcie winy

Wina nie jest jasno zdefiniowana w przepisach prawa. W praktyce chodzi o ustalenie, który małżonek (czy może oboje małżonkowie) przez swoje naganne zachowanie spowodował, że małżeństwo się rozpadło. Przez naganne zachowanie należy rozumieć również niedbalstwo jednego z małżonków.

Skutki orzeczenia o winie

Orzeczenie o winie ma wymiar moralny, ale przede wszystkim pociąga za sobą skutki finansowe w postaci alimentów dla drugiego małżonka.

Po pierwsze małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Mówiąc prościej, małżonek żyjący w niedostatku, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, może żądać od współmałżonka alimentów.

Po drugie jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego (czyli płacenia alimentów), chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Należy zauważyć, że w przypadku rozwodu (ale nie separacji) alimenty na drugiego małżonka płaci się co do zasady tylko przez 5 lat lub do zawarcia nowego małżeństwa przez uprawnionego. Otóż obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.